Boeken in de krantenwinkel vervallen in twijfelmodus

Het publiek voor boeken is er met andere woorden nog, mocht daar al twijfel over hebben bestaan. Enkel was een pandemie nodig om voor de aanschaf van  leesvoer het publiek weer (tijdelijk?) naar de krantenwinkel te brengen. De verschuiving naar e-commerce is echter een blijvend gegeven dat druk zet op de omzet uit boeken en strips. Daarbovenop komt de druk op de marge, lang één van de troeven voor dagbladhandelaars. Getuige daarvan is het verhaal van uitgever Van Ditmar. De Nederlandse boeken- en stripimporteur, met ook in Vlaanderen een sterke positie, verhuisde dit jaar zijn distributie van Imapress naar AMP. Op dat moment volgde zonder overleg met de sector een aanzienlijke verlaging van de korting die het krantenwinkels verleent. “Dit is echt niet correct”, schrijft een ontevreden persverkoper ons. “De strips van Van Ditmar werden mij in mei nog geleverd met 29% en 34% korting. Zonder enig overleg is deze korting nu gedaald naar 23% en 27%.”

Gevraagd naar een reactie bevestigde Van Ditmar ons de daling, zij het met andere percentages. Volgens Van Ditmar zakte de korting van 25% naar 23%. Voor wie met vaste aantallen werkt, zakte de korting van 30% naar 27%. Een gevoelige daling op een product dat voor veel winkeliers tot de meer rendabele in de perscategorie behoorde. Niet verwonderlijk dus dat mistevreden dagbladhandelaars hierover aan de alarmbel trokken. “In deze beslissing is de keuze van de titels en de uitgevers van invloed”, vertelde René Prins, managing director bij Van Ditmar Boekenimport. “We streven ernaar om de allerbeste titels te selecteren. Om het niveau van onze dienstverlening te kunnen handhaven, is het geven van minder korting een bedrijfseconomische voorwaarde. Wij voorzien de onafhankelijke verkooppunten via één logistieke partner van een kwalitatieve boekenstroom en een uitgebalanceerd boekenpakket. Daar horen ook strips bij.” Overigens, ondanks de overstap van Van Ditmar naar AMP bleef Imapress wel in beeld. Imapress treedt verder op als servicekantoor voor Van Ditmar Boekenimport in België. “Dit wil zeggen dat in samenspraak met de uitgevers promotie-acties en andere verkoopondersteunende maatregelen worden uitgewerkt en dat bekeken wordt welk assortiment voor welk verkooppunt het meest aangewezen is om er maximaal rendement uit te halen”, klinkt het.

Toeval of niet, korte tijd na het verschijnen van onze bijdrage over Van Ditmar op www.persradar.be, viel een persbericht van uitgever MedioEurope in onze redactiemailbox. Jo Vansteenvoort richtte MedioEurope op in 1996 en legde zich toe op de verkoop van boeken, dvd's, games en educatieve software aan scholen, bibliotheken en bedrijven in België, Nederland en Frankrijk. Het bouwde een sterke positie uit bij de bibliotheken waar het kastklare boeken aflevert (met etiketten, folie en labels). In de video die bij het persbericht hoort, richt Jo Vansteenvoort zich expliciet naar de dagbladhandelaars. “Door Corona zijn mensen meer gaan lezen en boeken kunnen een belangrijke bijdrage leveren tot de omzet van uw winkel”, zegt hij. “We zijn ervan overtuigd dat er nu een marktopening ontstaat. Na tien jaar loopt onze samenwerking met Imapress af en kunnen we samen met u eindelijk onze frustraties omzetten in acties, want er was wel degelijk frustratie dat het potentieel van de dagbladhandels niet werd benut.” In de video gaat het enkel over omzet, maar kijken we naar de website van MedioEurope, dan zien we dat de uitgever ook qua marge in het ontstane gat wil springen. Het levert rechtstreeks aan de krantenwinkels en biedt op de boeken, strips, dvd’s en cd’s een korting van 25% (wel mits een portkost van 3 euro per kleine bestelling). MedioEurope werkt met een systeem van vaste aantallen en dus zonder recht van retour. “Dat is net het heikele punt in dit verhaal”, legt Jo Vansteenvoort ons uit. “Recht van retour is voor een winkelier een model op de korte termijn. Je neemt geen verantwoordelijkheid in de verkoop, kan boeken laten opstapelen en terugsturen. Bovendien is retourneren ook voor winkeliers vaak geen pretje. Bij MedioEurope werken we zonder retours, maar kijken we vanuit de expertise van onze specialisten en de winkels naar zorgvuldig geselecteerde bestsellers. Het gaat niet om boeken die op overschot zijn.”

Het is interessant om vast te stellen dat uitgevers de verkoop van boeken in de krantenwinkel nog steeds als een opportuniteit beschouwen. De bewegingen bij Van Ditmar en MedioEurope hingen beide samen met de beslissing van Imapress om haar distributie naar de krantenwinkels stop te zetten. MedioEurope levert nu rechtstreeks, Van Ditmar stapte over naar AMP. Daar betreurt Chief Commercial Officer Tom Vermeirsch dat de overstap gepaard gaat met een daling van de korting voor de winkelier. “Het is een spijtige vaststelling”, zegt hij. “AMP heeft echter geen impact op de aantallen of condities. Het is zeer zeker niet de eerste keer dat een uitgever de marges aanpast bij een overgang van titels. Elke uitgever hanteert hier zijn eigen politiek. In het geval van Van Ditmar is het echter nog iets drastischer aangezien we over een aparte categorie spreken (boeken & strips) en de kortingen er hoger lagen dan de normale 25%. Daarnaast zijn er vandaag ook strips/boeken die door bepaalde uitgevers in de markt worden gezet als plusproduct en die kortingen liggen nog lager. Van Ditmar is echter een specialist op de boekenmarkt met veel expertise en het gelooft sterk in de desbetreffende markt. Het zal ervoor zorgen dat deze activiteit zich verder kan ontwikkelen bij de zelfstandige krantenwinkel.” AMP benadrukt wel dat het zelf wel de normale marktcondities blijft hanteren bij uitgevers en plusproducten waarvoor ze het commercieel beheer invult.

Om zich sterker in de markt te positioneren, trachtten dagbladhandelaars in het verleden al om de krachten te bundelen. De bekendste samenwerking was Books2 dat in zee ging met Colibro (intussen Confituur), de koepelorganisatie van Vlaamse boekhandels. Imapress zorgde voor de distributie van de strips, Libridis voor die van de boeken. “Het lidgeld van een groot aantal aangeslotenen (meer dan 100 perswinkels) werd gebruikt om de toenmalige Colibrogroep te voldoen in hun ondersteuning”, legt Kurt De Bruyne uit. De Bruyne runt Dagbladhandel-Stripspeciaalzaak Vermeire en Dagbladhandel-Buurtboekhandel Boeket, beide in Hamme en is al jaren een vurig pleitbezorger van samenwerkingsverbanden voor de boekenverkoop. “In ruil kreeg je dan wekelijks boeken met 100% recht van retour. Maar wanneer deze retour zo immens is dat de verdeler er niks op kan verdienen, begrijpt iedereen wel dat deze luchtbel snel uiteenspat, wat ook effectief gebeurd is.” In nieuwe samenwerkingen in de stijl van Imapress en Van Ditmar gelooft hij dan ook minder. Hij vreest eenzelfde scenario. “Ten eerste is niet elke perswinkel gelijk, ook al zitten we in hetzelfde segment”, zegt hij. “Een gemeenschappelijk boekenassortiment is quasi onhaalbaar, uitgezonderd een Pieter Aspe of een Pascale Naessens om maar een voorbeeld te geven. Maar zulke boeken liggen niet dik gezaaid. Ten tweede wil iedereen uiteraard een grote korting. Sommigen zijn tevreden met wat aangeboden wordt en 100% retourrecht, zoals nu. Anderen willen een groter aanbod en 100% retour. Dan wordt het al moeilijker en volgens mij zelfs niet realiseerbaar. En nog anderen willen echt wel met boeken werken en durven al eens een risico nemen. Deze perswinkels zijn nu ook al aan de slag in het boekenvak, ieder voor zich weliswaar, en kunnen volgens mij wel nog een goed samenwerkingsverband sluiten.” De Bruyne bezorgde onze redactie een uitgebreid schrijven met concrete ideeën en pistes voor dergelijke samenwerkingsverbanden. We kunnen de tekst hier niet integraal opnemen, maar geïnteresseerde winkels kunnen hem hierover contacteren.