Jaar op jaar sijpelen in de zomer cijfers door die een beeld geven van de evolutie in de strijd tegen illegale en namaaksigaretten. Dit jaar was het uitkijken naar de impact van COVID-19 op de illegale handel en die blijkt er wel degelijk te zijn. Het rapport 2020 van KPMG toont aan dat dankzij de langdurige lockdowns en reisbeperkingen de consumptie van illegale sigaretten in België daalde van 650 miljoen stuks in 2019 naar 510 miljoen in 2020. Daarmee is het volume illegale sigaretten goed voor bijna 6% van de totale consumptie in België (5,8% om precies te zijn). Tot daar het positieve nieuws: de consumptie van namaaksigaretten daarentegen blijft wel stijgen tot bijna 200 miljoen eenheden, een toename met een kwart.
Ontdek hier het volledige Rapport 2020 van KPMG
Voor alle duidelijkheid: bij namaak gaat het om merksigaretten die in ons land werden nagemaakt, zoals bijvoorbeeld het geval was in de productiesite langs de A12 in Aartselaar die de douane deze zomer ontmantelde. Illegale sigaretten van hun kant kunnen wel degelijk originele merksigaretten zijn, die bijvoorbeeld via smokkel vanuit goedkopere landen (zoals Luxemburg) in ons land terechtkomen. Ook illegaal zijn de zogenaamde ‘illicit whites’. Dit zijn merken die vaak legaal in een bepaald land worden geproduceerd, maar in ons land illegaal worden verkocht zonder dat de Staat er belastingen kan op heffen. KPMG becijferde dat de Belgische schatkist door de illegale handel in totaal zo’n 128 miljoen euro aan accijnzen misliep.
Naar aanleiding van de cijfers preciseerde Francis Adyns, woordvoerder van de FOD Financiën, dat er wel degelijk een stijging waar te nemen is van het aantal illegale productiesites in onze contreien. “We zien zowel in België als elders in de EU een stijging van het aantal ontmantelde illegale productiesites voor sigaretten en waterpijptabak”, verklaarde Adyns. “Bij uitstek in het oosten van de EU – Polen is goed voor de helft van de ontmantelde sites – maar ook in de Lage Landen en aan de Middellandse Zee.”
Ook Philip Morris maakt zich openlijk zorgen over de namaaksigaretten. “De blijvende toename van namaaksigaretten is erg zorgwekkend, met een volume dat al voor het vierde jaar op rij sterk groeit”, aldus Ellen Thewissen, Illicit Trade Prevention Manager bij Philip Morris Benelux. “Steeds meer Belgische rokers laten zich dus verleiden door namaaksigaretten, met verhoogde risico’s. Afgezien van het budgettaire aspect kan deze trend een negatief effect hebben op de volksgezondheid, aangezien illegale sigaretten niet aan enige gezondheidscontrole zijn onderworpen.”
Het rapport kijkt ook over de grenzen heen. Met name Frankrijk toont een minder fraai beeld. In Frankrijk steeg de consumptie van illegale sigaretten met maar liefst 64% ten opzichte van 2019. Het volume illegale sigaretten vertegenwoordigde bij onze zuiderburen in 2020 bijna een kwart (23,1%) van het totale sigarettenverbruik. Philip Morris wijst naar de accijnsverhogingen. “Door de forse accijnsverhogingen van de afgelopen jaren, behoren de prijzen in Frankrijk tot de hoogste in Europa”, zegt Thewissen. “Met de Franse tendens in het achterhoofd, valt een verdere toename van de illegale tabakshandel in België te vrezen indien ook hier forse accijnsverhogingen de prijzen te snel zouden opdrijven.”
Aan de politieke wereld vraagt PMI dan ook expliciet middelen om tegen de illegale handel te strijden. “Het is belangrijk dat we ons op politiek niveau de middelen verschaffen om de illegale sigarettenhandel te bestrijden”, benadrukt Thewissen. “In dat kader verheugen we ons over het anti-fraudeplan van Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). Dat plan legt een belangrijke focus op de ontwijking van accijnzen. Een goede samenwerking tussen de autoriteiten en de private sector is hierbij essentieel. Philip Morris Benelux roept alle betrokken actoren op om verder constructief samen te werken en de nodige middelen uit te trekken om de illegale handel in sigaretten daadkrachtig aan te pakken.”