Jef Van den Bergh: “Niet echt. Het verlengen van de persconcessie is een beslissing van een nieuwe regering en dan verrast het niet dat de oppositie bepaalde statements wil maken. Wat ik betreur, is dat het debat soms nogal eenzijdig wordt gevoerd.”
Jef Van den Bergh: “Het debat over de persconcessie raakt aan veel facetten. Het gaat bijvoorbeeld ook over de werknemers van bpost en over de tewerkstelling van laaggeschoolden. Daar moeten we het ook voldoende over hebben. Komt die concessie bij een andere speler terecht, dan krijgen die jobs daar misschien ook een invulling, maar het blijft ook wel belangrijk om oog te hebben voor de doelstelling dat het kwalitatieve jobs moeten blijven. Een ander aspect is de digitalisering. De maatregelen uit het verleden focusten misschien wel te eenzijdig op papier of print, alhoewel de transitie naar digitaal vooral een gegeven van de laatste jaren is. Het is dus nu het moment om daar voldoende oog voor te hebben. Ik heb begrepen dat de regering bij de beslissing om opnieuw naar een concessie te gaan, het digitale voldoende wil meenemen. Ik denk dat dat heel belangrijk is. De digitale nieuwsmedia zeggen dat digitaal de toekomst is, maar dat is voor mij te kort door de bocht. Ook daar is nuance nodig. De digitale kloof is een element dat we niet uit het oog mogen verliezen. Oudere mensen zijn daar niet helemaal in mee en bovendien gaat het bij die kloof niet enkel om ouderen. Zo kom je tot een puzzel rond de vraag hoe je kwalitatief nieuws bij de mensen thuis kan krijgen en dat gaat ook over afgelegen plattelandsgebieden.”
Jef Van den Bergh: “Soms zegt men dat de persconcessie een subsidie is voor bpost, soms zegt men dat het een subsidie is voor de grote mediagroepen die daarmee hun financiële basis opbouwen en zo persgroepen in Nederland kunnen opkopen. Dat is een aandachtspunt, maar of dat enkel met die subsidie gebeurt, daar durf ik mijn twijfels over hebben. De ledenmagazines van kleine uitgevers zijn volgens mij ten dode opgeschreven zonder een tarief dat hen toelaat om het op een aantrekkelijke manier in de brievenbus te krijgen. Verenigingen kunnen hun lidgeld niet zomaar verdubbelen om het zonder deze steun toch financieel mogelijk te maken om een magazine te verspreiden. Ik weet dat er in deze soms naar ons wordt gekeken, maar het gaat net zo goed om het tijdschrift van een wielervereniging of van de scouts. Dat is belangrijke communicatie om de banden tussen een vereniging en haar leden sterk te houden.”
Jef Van den Bergh: “Het thuisbezorgen is misschien te aantrekkelijk geworden ten opzichte van het gaan halen van kranten of tijdschriften in de krantenwinkel. Ik begrijp dat dit het business model van de krantenwinkel ontegensprekelijk aantast en dat het economisch misschien wat vreemd is dat een krant in de krantenwinkel maar evenveel kost (of meer, nvdr) dan een krant die bpost thuis in de brievenbus steekt. Daar zit een zekere discrepantie waar we niet blind voor mogen zijn. Als je in de discussie over het bussen van kranten de afgelegen gebieden meeneemt, dan moet je ook durven ingaan op de reden achter het verdwijnen van perswinkels in die afgelegen gebieden.”
Jef Van den Bergh: “Eerder hebben CD&V’ers als Griet Smaers dit via een resolutie al aangekaart en vanuit onze partij is dit een punt dat we onder de aandacht willen houden. Ik heb begrepen dat de situatie van de krantenwinkels binnen de regering wordt meegenomen, onder andere vanuit de strategische analyse van de KU Leuven en de UC Louvain uit 2019. De regering gebruikt dit document om te bekijken welke ondersteuningsmogelijkheden ze kan uitwerken. Ik kan daar nog niet heel concreet over zijn, maar die gesprekken lopen.”
Jef Van den Bergh: “In de analyse gaat het ook om de sterkte van het monopolie van AMP, wat toch wel belangrijk is. Daarnaast denk ik dat de verbreding van het aanbod naar andere producten belangrijk is. Ik zie bijvoorbeeld de combinatie met een kleine boekhandel of zelfs kledij en bepaalde accessoires. Daar is een beweging aan de gang en als overheid moeten we een soort van ondersteuning of begeleiding in die transitie bieden. Hoe kunnen we een krantenwinkel voldoende interessant houden zodat we in elk dorp nog een krantenwinkel ter beschikking hebben? Dat is een maatschappelijke uitdaging."
Jef Van den Bergh: “Ja, dat begrijp ik. Zo heeft bijvoorbeeld de vaststelling dat hogere prijzen voor rookwaren zorgen voor lagere marges mij wel verbaasd. Uiteindelijk is het de bedoeling van de stijgende accijnzen om het product minder aantrekkelijk te maken voor de roker, niet om de krantenwinkels te raken.”
Jef Van den Bergh: “Dat lijkt eenvoudig, maar dat is het niet. De concessie richt zich expliciet op kandidaten van een bepaalde grootte, voor een groep van persverkopers is het niet evident om daarop in te schrijven. Werken met een grote speler moet een scheeftrekking tussen dichtbevolkte en dunbevolkte gebieden vermijden. Het is één van de uitgangspunten van het beleid dat het voor elke inwoner even betaalbaar en bereikbaar moet zijn. Ook de aanmelding bij de Europese Commissie heeft aangetoond dat het minder evident is om de concessie op te delen. Dat zijn twee redenen waarom het niet zo makkelijk is om de winkels actief mee te trekken.”
Jef Van den Bergh: “Momenteel is het plan om de persconcessie af te bouwen richting 2028 via een uitdoofscenario. Tijdens het degressief afbouwen, zal worden bekeken hoe de steun kan verschuiven naar digitale media, maar op dit moment wordt daar niet direct gekeken naar de krantenwinkels op zich. Wel is in de beslissing over de verlenging expliciet meegenomen dat moet worden bekeken hoe krantenwinkels een stuk begeleiding kunnen krijgen. Het is een en-en-en verhaal. We gaan dus geen extra subsidie in het leven roepen, ik denk dat de geesten daarvoor niet echt gunstig zijn. De budgettaire toestand is wat het is en men kijkt op welke manier we de krantenwinkels kunnen ondersteunen. De maatschappelijke relevantie van de krantenwinkels is duidelijk, maar het is niet aan de orde om daar meteen een zak geld tegenover te stellen.”
Jef Van den Bergh: “Voor zover het mij bekend is, gaat het om het bedrag (175 miljoen euro per jaar, nvdr.) dat degressief wordt gemaakt. De concessie moet echter nog opgesteld worden, we zijn nog maar in het begin van dat proces. Ik denk dat het slim is om dit voorzichtig te doen en niet plots de stekker uit de concessie te trekken. Als je kijkt naar de cijfers en zou nagaan wat het zou betekenen om zo plots te stoppen, dan zie je effecten waar je niet zomaar langs kan gaan en waar je rekening mee moet houden.”
Jef Van den Bergh: “Ja, ik begrijp hun redenering, maar anderzijds heeft de persconcessie ook de verdienste dat er in ons land nog veel kranten worden gelezen en in vrij grote aantallen worden verspreid. Als je dat vergelijkt met buurlanden, dan denk ik dat we goed scoren. Het heeft wel een waarde. Is dat dan ten koste van krantenwinkels? Ik weet het niet. Dat er een effect is, dat durf ik niet in vraag stellen. Langs de ander kant mogen we ook niet onderschatten hoe belangrijk het voor een samenleving is dat nieuws bij mensen komt en dat het gelezen wordt.”