Hoewel we in deze editie van Radar kunnen berichten over de bewegingen in de boekenverkoop of het nakende einde van de tabaksreclame in krantenwinkels, bleef de Corona-pandemie ook in het derde kwartaal van 2020 pertinent het reilen en zeilen in uw zaak beïnvloeden. Zo begon de zomer met de invoering van de mondmaskerplicht in alle winkels. Het lijkt intussen al een eeuwigheid geleden, maar pas sinds 11 juli moet iedereen in een winkel een mondmasker dragen. Het dragen van een mondmasker in supermarkten werd daarvoor echter wel al ‘sterk aanbevolen’ en de verplichting kon vanuit gezondheidsoogpunt zeker op de nodige bijval rekenen. Moeilijker lag en ligt de afdwingbaarheid. Handelaars die herhaaldelijk in overtreding zijn, kunnen tegen sancties aanlopen en zelfs verplicht worden te sluiten. Maar hoe dwing je de verplichting dan precies af in je winkel? Moet je rekenen op het gezond verstand van de klanten? “Dat wordt geen evidentie”, stipte Tony Vervloet, secretaris-generaal van VFP, bij de invoering aan. “We hebben er een periode van lockdown opzitten waarin krantenwinkels een uitzondering vormden en mochten openen. In die periode hoefden ze hun klanten niet te vragen om een mondmasker te dragen en dat maakt het nu moeilijker om daar bij klanten wel op aan te dringen.”
Meteen na de invoering van de verplichting, lanceerde Radar een enquête om te polsen naar de mening van dagbladhandelaars over de verplichting om een mondmasker te dragen in de krantenwinkel. Daaruit bleek dat lang niet alle winkeliers de verplichting een goede maatregel vonden. Bijna 200 persverkopers gaven hun mening en de resultaten toonden een zekere verdeeldheid. Bijna 54% van de respondenten was van mening dat het dragen van een mondmasker, zowel voor klanten als voor personeel, geen goede maatregel is. Het pro-kamp kon daar met iets meer dan 46% niet tegen opboksen, maar intussen lijkt de grootste tegenstand weggeëbd. Goede maatregel of niet, de wetgeving is ook vandaag nog steeds duidelijk: iedereen, of u nu klant of zaakvoerder bent, is verplicht een mondmasker te dragen.
Juridisch hebben we vandaag de dag niet de mogelijkheid om klanten fysiek tegen te houden die geen mondmaskers dragen of om iemand die geen mondmasker draagt aan de deur te zetten.
Dominique Michel (COMEOS)Twee maanden later zijn mondmaskers deel van het dagelijkse leven geworden, maar dat wil zeker niet zeggen dat alle winkelbezoekers voorstanders zijn geworden. Winkeliers hebben evenmin juridische mogelijkheden om het dragen van een mondmasker af te dwingen. “Juridisch hebben we vandaag de dag niet de mogelijkheid om klanten fysiek tegen te houden die geen mondmaskers dragen of om iemand die geen mondmasker draagt aan de deur te zetten”, had ook handelsfederatie COMEOS bij monde van CEO Dominique Michel in juli meteen aangestipt. “De verantwoordelijkheid voor het dragen van een mondmasker moet altijd bij de klant liggen, niet bij de handelaar. We vragen dus dat de overheid toeziet op het naleven van de maatregel. Wij kunnen niet optreden als politieagent.” Bij de supermarkten klonk eenzelfde geluid, terwijl Unizo bij monde van voorzitter Danny Van Assche hoopte dat “de burger voldoende burgerzin heeft om effectief een mondmasker te dragen zodat winkeliers dit niet zelf moeten afdwingen.” Echt grote problemen in winkels kwamen tijdens de zomermaanden niet aan de oppervlakte. De gok dat gezond verstand en beleefde dialoog zouden volstaan, blijkt voorlopig te werken.
Het Vlaams Beschermingsmechanisme biedt wie minstens 60% omzetverlies boekt een premie van 7,5% van de omzet, met een maximum van 15.000 euro.
Wel bleef de overheid ook in de tweede jaarhelft actief in het opzetten van steunmaatregelen voor ondernemingen die het onder druk van de crisis moeilijk hebben. Tijdens de eerste golf van de Corona-crisis konden dagbladhandels die niet sloten maar wel een sterk omzetverlies boekten, nog gebruik maken van de compensatiepremie. De opvolger die deze zomer het licht zag, is het Vlaams Beschermingsmechanisme. Het gaat om een premie van 7,5% van de omzet, met een maximum van 15.000 euro.
Ook krantenwinkels kunnen een beroep doen op het nieuwe mechanisme, maar net zoals bij de compensatiepremie moet de omzet daarvoor stevig zakken. Om aanspraak te maken op de tegemoetkoming moet uw zaak tijdens augustus en september minstens 60% minder omzet draaien dan in dezelfde maanden in 2019. Bovendien moet die daling te wijten zijn aan de maatregelen die de Nationale Veiligheidsraad of een andere overheid (denk aan de Provincie Antwerpen) nam om de crisis in te dijken. Wie bijvoorbeeld een daling kent omwille van wegenwerken, komt niet in aanmerking.
De aanvraag zal via een online applicatie lopen, die beschikbaar wordt vanaf oktober. Een aanvraag indienen moet voor 15 november. Het is daarbij opletten geblazen met de vakantieperiode. Als uw winkel in augustus en september in totaal minder dagen open was dan tijdens dezelfde maanden vorig jaar, dan halveert de premie.
De mondmaskerplicht maakt het voor de uitbaters moeilijk om de leeftijd van de minderjarige mystery shopper in te schatten.
Arnaud Hermesse (Nationale Loterij)Ook bij de partners van de krantenwinkels viel nog een belangrijke ingreep te noteren. Persverkopers die tijdens de derde golf van het mystery shopping onderzoek van de Nationale Loterij een overtreding begaan, zullen immers geen boete opgelegd krijgen. De Nationale Loterij verwees daarvoor naar de mondmaskerplicht. “Het klopt dat de veralgemening van de mondmaskerplicht het voor de uitbaters van de verkooppunten moeilijk maakt om de leeftijd van de minderjarige mystery shopper in te schatten”, erkent Arnaud Hermesse, Chief Retail Officer van de Nationale Loterij. De beslissing van de Nationale Loterij komt gezien de mondmaskerplicht in de winkels niet geheel onverwacht. Eerder dit jaar besliste de Nationale Loterij al om de tweede golf van het mystery shopping onderzoek af te schaffen en het aantal controles in golf drie en vier tot 200 te reduceren. “Deze nieuwe beslissing laat toe om het evenwicht te bewaren tussen de plicht van de Nationale Loterij om dergelijke controles te organiseren enerzijds”, zegt Arnaud Hermesse, “en anderzijds het geven van een duidelijk signaal dat we begrip opbrengen voor de moeilijke situatie waarin we ons allen bevinden.”
Wel zit er een niet onbelangrijk addertje onder het gras. De Nationale Loterij preciseert dat het schrappen van de financiële sanctie niet betekent dat een overtreding helemaal zonder gevolg blijft. “De overtreding zal op zich wel in het dossier van het verkooppunt geregistreerd worden”, zegt Arnaud Hermesse. “De inbreuk zal dus bij een toekomstige overtreding impact hebben op het toepasbare sanctiepercentage.” De Nationale Loterij zal de verkooppunten die een overtreding begaan per brief duidelijk informeren over het wegvallen van de sanctie, de registratie van de overtreding in het dossier en de mogelijke impact daarvan bij een toekomstige overtreding.
Na enkele dagen van mondmaskerplicht polste onze redactie in verschillende krantenwinkels naar hun ervaring. Een korte bloemlezing.
“Ik heb al klanten over de vloer gehad die echt lastig doen. Klanten die gewoon vlakaf zeggen dat ze niet meer terugkomen als ze een masker moeten dragen. Dat moet dan maar, denk ik dan. De verplichting is er voor iedereen.” Mark Leirs (Phantasia Mediastore, Wijnegem)
“De meeste klanten dragen een mondmasker. Het ‘mooiste’ argument vond ik dat iemand me zei dat hij dacht dat het in Knokke niet verplicht was. Wij verwittigen de klanten wel dat er boetes kunnen worden gegeven” Stefanie Cocquyt (Press Shop, Knokke-Heist)
“Eigenlijk voel ik me achter mijn plexiglas al goed beschermd, maar ik weet dat ik een maskertje moet dragen, dus doe ik het uiteraard.” Peter Vervaecke (De Gouden Griffel, Kortrijk)
“Dat die verplichting er kwam, vind ik absoluut een goede maatregel. Voor mezelf maakt het niet zoveel uit, maar voor de klanten is het wel belangrijk” Dirk Willems (IMS, Antwerpen)
“Die verplichting lijkt mij een goede maatregel voor de klanten. Al is het een beetje lastig om een ganse dag met zo’n masker te moeten werken” Romina Merinova (Dagbladhandel Atlantis, Tongeren)