Definitie dagbladhandel gewrongen tussen hoofd- en nevenactiviteit

Ook bij de aanbieders horen we een vergelijkbare verzuchting. “De Nationale Loterij is voorstander om zo snel mogelijk via een Koninklijk Besluit de voorwaarden vast te leggen waaronder een dagbladhandelaar als nevenactiviteit sportweddenschappen mag aanbieden”, zegt Arnaud Hermesse, Chief Retail Officer van de Nationale Loterij. “De regering kan die beslissing in principe snel nemen, zodat er geen grote vertraging hoeft te ontstaan bij de behandeling van de aanvragen voor een F2-vergunning.” Bij Bingoal wijst Retail Director Tom Verheyden op de problemen die ontstaan voor de krantenwinkels. “We begrijpen dat de Kansspelcommissie een standpunt inneemt naar aanleiding van de wijzigingen aan de Kansspelwet. De huidige situatie belemmert echter de rechtszekerheid van de krantenwinkels die al jaren conform de wet hebben gewerkt. Dagbladhandels die hun F2-vergunning niet kunnen vernieuwen, zullen door deze beslissing economische en financiële schade ondervinden evenals de aanbieders van sportweddenschappen. Bij Bingoal gaat het voor het eerste kwartaal over een aanzienlijk aantal krantenwinkels. Deze winkels kunnen geen omzet uit sportweddenschappen meer realiseren. Als operator dienen wij het systeem in deze winkels af te sluiten als de licentie verloopt.”

Om in te schatten hoe ernstig de situatie echt is, is het goed om zicht te krijgen op het aantal getroffen dagbladhandels. We staken ons licht op bij de Kansspelcommissie die laat weten te hebben geanticipeerd. “De Kansspelcommissie organiseerde onlangs - voor de inwerkingtreding van de wet - nog een bijkomende vergadering om alle dossiers die in orde waren toe te kennen of te hernieuwen”, laat Communicatieverantwoordelijke Marjolein De Paepe weten. “De impact zal vanaf nu voelbaar worden. Bijvoorbeeld hadden we – als de wet niet was gewijzigd - vanaf januari en februari een 120-tal dossiers per maand moeten hernieuwen. Dan wordt nog geen rekening gehouden met de nieuwe aanvragen.”

De Kansspelcommissie laat ook weten geen onderscheid te kunnen maken tussen nieuwe aanvragen, hernieuwingen of dossiers die werden ingediend voor 10 december maar die nog niet werden vervolledigd. “Dat is de reden waarom de Kansspelcommissie in haar advies heeft aangedrongen om zo snel mogelijk een wettelijk initiatief te nemen om deze moeilijke situatie te vermijden”, preciseert De Paepe. Ook op de vraag of de Kansspelcommissie tolerant zal optreden bij overtredingen, is het antwoord duidelijk. “Het is niet de bedoeling de operatoren te bestraffen, we beseffen dat zij evenmin verantwoordelijk zijn voor deze situatie, maar toch moet de Kansspelcommissie consequent zijn. Zonder vergunning of zonder hernieuwing is de exploitatie in feite illegaal en moet deze worden stopgezet.”

Om te begrijpen hoe de sportweddenschappen in deze situatie zijn verzeild geraakt, is het goed om er het debat over de definitie van de dagbladhandel even bij te nemen. In onze eerdere artikels over de zoektocht naar de definitie van een krantenwinkel, haalden we al aan dat het wachten is op een wetgevend initiatief dat deze omschrijving goed uitwerkt. De Kansspelcommissie voerde de druk op dat initiatief op met dank aan artikel 42 van de Wet van 28 november 2021 om, we citeren, “justitie menselijker, sneller en straffer te maken”. Die wet verscheen op 30 november in het Staatsblad en houdt een wijziging in van artikel 43 van de Kansspelwet. In dat artikel vindt u de omschrijving van wie naast de wedkantoren nog sportweddenschappen mag aanbieden. De wet geeft aan dat dagbladhandelaars dat mogen “bij wijze van strikt omschreven nevenactiviteit”, maar ook dat het aan de Koning is (de regering dus) om te zorgen voor een omschrijving van die nevenactiviteit en van de voorwaarden die een dagbladhandel moet naleven.

Het is een vermelding die justitie op dit moment net een tikkeltje minder straf maakt, want de Kansspelcommissie wijst erop dat ze net door die omschrijving geen F2-aanvragen meer kan behandelen. “Aangezien de wettelijke bepaling wordt gewijzigd en de nadruk wordt gelegd op de strikt omschreven nevenactiviteit die door de Koning moet worden bepaald, is het niet langer mogelijk voor de Kansspelcommissie om in afwachting van dergelijk koninklijk besluit, nieuwe vergunningen of hernieuwingen van vergunningen voor dagbladhandelaars te behandelen”, staat in de nota te lezen.

Dat de Kansspelcommissie sinds 10 december geen aanvragen meer behandelt, is toe te schrijven aan de hierboven aangehaalde wijziging van de Kansspelwet die op die dag in werking treedt. Toeval of niet, we mogen het een opvallende timing noemen, want welgeteld één dag eerder velde het Grondwettelijk Hof een zeer lang arrest over de regeling van de kansspelen. Het arrest gaat over een procedure waarin Ladbrokes en Betcenter Group onder andere de regels over wedkantoren bekritiseerden. Zo mogen de wedkantoren er enkel komen na het sluiten van een convenant met de gemeente, mag het niet in de buurt van scholen of ziekenhuizen en is er een registratieplicht voor bezoekers. Ladbrokes en Betcenter Group vonden dit discriminatie ten opzichte van de dagbladhandels.

De twee operatoren vingen echter bot: het Grondwettelijk Hof heeft hun claim niet aanvaard. Een duik in de argumenten van het Hof brengt ons opnieuw bij de definitie van de krantenwinkel. Het Hof haalde in de eerste plaats aan dat wedkantoren een groter risico vormen, wat extra voorwaarden rechtvaardigt, maar zegt ook dat het aannemen van weddenschappen voor de dagbladhandelaar maar een “bijkomstige activiteit” is. Met andere woorden stelt het Grondwettelijk Hof dat wedkantoren en dagbladhandelaars niet te vergelijken zijn, omdat zij niet in gelijke mate afhankelijk zijn van de sportweddenschappen. Bijgevolg mogen of moeten zij anders worden behandeld.

Het arrest van het Grondwettelijk Hof heeft een bijzondere situatie gecreëerd. Aan de ene kant zette de Kansspelcommissie de behandeling van F2-licenties op 10 december on hold omdat de regering nog een KB moet maken dat sportweddenschappen als nevenactiviteit in de dagbladhandel definieert. Aan de andere kant stond die definitie van sportweddenschappen als nevenactiviteit op 9 december te lezen in een arrest van het Grondwettelijk Hof (de liefhebbers kunnen daarvoor in het arrest doorscrollen naar overweging B35 tot B37). Het Hof verwijst naar het KB van 22 december 2010 dat de maximuminzet beperkt tot 200 euro per dag bij een dagbladhandelaar, de aanwezigheid van tv-schermen en andere audiovisuele dragers verbiedt en de ruimte die in beslag mag worden genomen voor het aannemen van weddenschappen beperkt. De definitie van sportweddenschappen als nevenactiviteit bestaat dus strikt genomen al en het Grondwettelijk Hof vond ze alvast voldoende om het onderscheid te kunnen maken tussen krantenwinkels en wedkantoren die zich exclusief richten op het aannemen van weddenschappen.

Dat er al een definitie bestaat, neemt echter niet weg dat er momenteel een legitieme zoektocht aan de gang is naar een betere definitie. Om de vreemde situatie die op 9 en 10 december is ontstaan goed in te schatten, is het raadzaam om het startpunt van de zoektocht naar een heldere definitie van een krantenwinkel erbij te nemen: het terugdringen van de schijndagbladhandels. De definitie van 2010 kon immers niet verhinderen dat dit type winkels er gekomen is. Het is jammer dat de krantenwinkels die al jaren rechtsgeldig werken nu het slachtoffer worden van de stopzetting van de hernieuwingen. Anderzijds vermijdt die ingreep dat er nog inderhaast, voor de nieuwe definitie een wettelijke invulling krijgt, een reeks schijndagbladhandels een F2-licentie onder de oude voorwaarden aanvraagt.

Terwijl we in deze ongelukkige situatie moeten uitkijken naar een hopelijk snel en verlossend Koninklijk Besluit, kunnen we uit de gebeurtenissen nog een andere interessante conclusie trekken. Momenteel vertrekt de zoektocht naar de definitie van een krantenwinkel door deze discussie vooral vanuit de definitie van de nevenactiviteit. In het initiële pre-wetsvoorstel was wel al sprake van een minimum aantal perstitels, maar het uitgangspunt blijft de regulering van een nevenactiviteit (sportweddenschappen). Is het echter niet veel logischer om bij het uitwerken van een definitie te vertrekken van de hoofdactiviteit?