In het najaar van 2020 brachten we in Radar verslag uit van de wijzigingen die we konden vaststellen in de distributie van boeken en strips. Terwijl in tijden van lockdown almaar meer lezers voor boeken naar de krantenwinkel kwamen, sputterde de distributie. Om boeken en strips aan de krantenwinkels te leveren, ontstond een systeem waarin Imapress optrad als commercieel aanspreekpunt en AMP als louter logistieke partner optrad. Dat een importeur als Van Ditmar daarbij de marge naar beneden bijstelde, kon allerminst op veel appreciatie rekenen. Tegelijk stak met MedioEurope een nieuwe speler de neus aan het venster. MedioEurope werkt zonder recht van retour en zet in op advies over de samenstelling van het aanbod. Het was dan ook de vraag of de boekenverkoop in krantenwinkels in 2021 de nodig stabiliteit zou vinden om te kunnen profiteren van de toegenomen vraag in de markt.
Dagbladhandels die anno 2021 boeken met recht van retour wensen aan te kopen, stelden sinds 2 juni een belangrijke verandering vast in de samenwerking tussen Imapress en AMP. Sindsdien is het mogelijk om opnieuw via AMP de boeken en strips van Standaard Uitgeverij te laten leveren. Door de kritiek op de tandem AMP-Imapress besliste AMP om zelf weer de commerciële relaties met de uitgevers op te pikken. “We kregen heel veel reacties van de winkels en de uitgevers waardoor we de handschoen opnieuw willen opnemen”, aldus Karin De Naeyer, Senior Accountmanager boeken & strips bij AMP.
“Voor sommige uitgevers, zoals Zuidnederlandse Uitgeverij, zijn we altijd rechtstreeks blijven werken”, vervolgt Karin De Naeyer. “Voor andere uitgevers, zoals Standaard Uitgeverij, hadden we het commerciële beleid overgelaten in de constructie met Imapress en Van Ditmar. We zijn nu klaar om de hele keten terug in handen te nemen.” Voor de krantenwinkels werd de verandering begin juni zichtbaar, toen het boeken- en stripassortiment van Standaard Uitgeverij via het hernieuwde systeem begon te lopen. Voor AMP was het echter slechts het startpunt. “Standaard Uitgeverij is uiteraard een belangrijke partner, maar het is niet de enige uitgeverij met wie we de draad opnieuw willen oppikken”, zegt Karin De Naeyer. “Met Hachette hebben we een akkoord over de verdeling van Asterix en ook met Borgerhoff & Lamberigts, Agora en Lannoo lopen al gesprekken. We voelen vertrouwen bij de uitgevers. Het is de bedoeling om tegen de najaarsaanbieding de belangrijkste uitgevers te vertegenwoordigen en hun topboeken te kunnen selecteren om te verdelen naar de onafhankelijke persverkopers.”
AMP laat ook weten dat het vanuit de nieuwe rol meer invloed kan en wil uitoefenen op de korting voor de winkeliers. “We hebben beslist die marge opnieuw op te krikken naar 25%”, bevestigt Karin De Naeyer. “Dat is de marge die wij algemeen toepassen en waarvan we het belangrijk vinden dat ze ook voor boeken en strips intact blijven.”
Op de aankondiging van AMP reageerde Imapress not amused. “AMP verspreidt nu het nieuws dat het distributiecontract beëindigd zou zijn”, zegt Dirk Milbou, country manager Audax België. “Dit is volstrekt onjuist. Hiermee probeert AMP ons uit te schakelen. Dit is een oneerlijke handelspraktijk en zelfs een misbruik van AMP’s machtspositie. Wij zijn daarbij niet het enige slachtoffer. Dit is ook slecht voor de uitgevers, de persverkopers en voor de consument.”
Naast de aankoop met recht van retour, preciseert AMP nog dat het ook mogelijk is om boeken en strips voor eigen rekening aan 30% korting in te kopen. “We leveren niet ongevraagd voor eigen rekening”, aldus Bert Engelen, International Sales Manager bij AMP. “Wie intekent, weet dat hij vier- of vijfmaal per jaar strips zonder retourrecht zal ontvangen. De winkel bepaalt zelf over welke boeken of stripreeks(en) het gaat en hoeveel exemplaren hij wenst te ontvangen.” De keuze om een titel zonder retourrecht aan te bieden, ligt echter bij de uitgever. Als die de mogelijkheid geeft, dan kan de winkelier op die manier inkopen. Het omgekeerde, een titel met retourrecht alsnog voor eigen rekening inkopen, kan voorlopig om technische redenen niet, laat AMP weten. Tot slot preciseert AMP nog dat het harder zal inzetten op Distriweb om in te spelen op bestellingen van minder gangbare boeken. “We willen die zogenaamde ‘longtail’ ook commercialiseren”, benadrukt Bert Engelen. “Winkels zullen deze titels via de website kunnen bestellen zonder retourrecht, om bijvoorbeeld aan specifieke vragen van klanten te voldoen. Wij werken momenteel volop aan de uitbouw van deze mogelijkheid.”
Dagbladhandelaars die verkiezen om boeken en strips voor eigen rekening in te kopen, zagen hoe ook MedioEurope het voorbije jaar de neus aan het venster stak. Het verdeelt intussen boeken en strips in om en bij 180 krantenwinkels. “Wij zien een potentieel voor 250 echte boekenverkopers in Vlaanderen”, zegt eigenaar Jo Vansteenvoort. “Toen we met MedioEurope naar de dagbladhandels stapten, hoorden we een traditioneel verhaal over de boekendistributie: een lage korting en een recht van retour. Waarom zou je daar aan vasthouden? In dat retourcircus is nooit iemand tevreden geweest: boeken worden niet ontvangen, ze zijn niet winkelfris, de termijn is verstreken, … Het is altijd iets. Bij de uitgevers zie ik evenmin fans: niemand wil nog stapels boeken dumpen en daarna terughalen. Het recht van retour was te groot: het kan niet de bedoeling zijn dat 80% tot 90% van de boeken terugkeert.”
In het model van MedioEurope verdwijnt het retourrecht en biedt de distributeur advies over de titels die winkeliers het best kunnen aanbieden. MedioEurope maakt op basis van de kennis van de eigen experten en van de analyse van verkoopdata van krantenwinkels selecties voor de dagbladhandel. Voor die selecties bedingt het een grotere korting bij de uitgevers. Standaard werkt MedioEurope met een marge van 25%, voor de kortingtoppers loopt die op tot 35%. Voor de bewuste titels levert het ook promotiemateriaal aan. “Onze zogenaamde kortingtoppers zijn geen moeilijke titels”, zegt Jo Vansteenvoort. “Het gaat om boeken die vlot over de toonbank gaan en die zijn afgestemd op het publiek van een dagbladhandel. Het zijn voor alle duidelijkheid niet de restantjes van de uitgever, maar volwaardige titels die gedurende een tweetal weken als kortingtopper blijven staan om dan plaats te maken voor nieuwe.”
De vraag blijft uiteraard hoe je in zo’n model bepaalt wat ‘het publiek van de dagbladhandel’ is. Naar aanleiding van het artikel dat we vorig jaar publiceerden, merkte een lezer op dat het aantal titels dat je in élke dagbladhandel kan verkopen beperkt is: Pieter Aspe, Pascale Naessens,… Kan je wel een typisch aanbod voor de dagbladhandel creëren? “Als we gewoon cijfermatig kijken, dan zien we dat de top 20 van onze verkoop instaat voor 25% van ons verkoopvolume”, berekent Vansteenvoort. “Tegelijkertijd hebben wij sinds september 2020 een rotatie gehad tot 3.600 verschillende titels. “Om je als echte boekenverkoper geloofwaardig te profileren, moet je die toptitels in de etalage liggen hebben. Het zijn boeken waarvoor je als krantenwinkel de vraag niet hoeft te creëren. Die is er al. Als winkel moet je vooral het aanbod creëren, door je klanten duidelijk te maken dat je makkelijk en snel hun boeken kan bestellen. En dat gebeurt, anders hadden we geen rotatie van 3.600 titels gekend. Voor de krantenwinkels is boekenverkoop een servicemodel: je klant kennen en hem snel het boek kunnen leveren dat hij wenst.”
Staat de boekendistributie naar de krantenwinkel er na een toch wel weer bewogen jaar beter voor? Op zich zien we enkele positieve elementen: de vraag was in 2020 hoger dan in de jaren ervoor en voor een deel van het aanbod is de marge gunstig geëvolueerd. Hierboven geciteerde cijfers als 30% en 35%, weliswaar bij aankoop voor eigen rekening, maken al een en ander mogelijk. Sommige dagbladhandelaars zullen eraan toevoegen dat het door samen aan te kopen nog voordeliger kan, maar Jo Vansteenvoort twijfelt. “De volumes in de dagbladhandel liggen daarvoor nog te laag in Vlaanderen”, meent hij. “Het is belangrijk om nu iets op te bouwen en een volume te creëren waarover je kan onderhandelen. Maar focus nu eerst op de kansen.” Ook bij AMP klinkt dezelfde teneur. “Het is nu zaak om ervoor te zorgen dat het assortiment in de krantenwinkels er staat”, zegt Karin De Naeyer. “De oppervlakte is beperkt, maar we gaan ervoor zorgen dat de titels er op het moment van de verschijning liggen. Boeken blijven een margerijk product dat bovendien voor traffic zorgt die je als winkel anders niet zou hebben.”